Een Vlaams-Syrisch volkslied

Syrië en Vlaanderen, twee aparte werelden. Wie afgelopen zondag in de aula Maria Theresia in Leuven het Cd-release concert “Hanin” meemaakte, mocht even iets heel anders ervaren. De kloof tussen Oost en West, tussen een land in oorlog en een land in vrede, tussen Vlamingen en vluchtelingen bleek niet zo onoverkomelijk. Want hoe verschillend de achtergronden ook, het jeugdige en enthousiaste strijkersorkest Violet uit oud-Heverlee zorgde samen met Syrische muzikanten voor een bij momenten magisch Vlaams-Syrisch samensmelten.

Het Leuvense jeugdorkest ging al eerder vreemd. Een verbroedering met een Zuid-Afrikaans orkest zorgde voor een dynamische kruisbestuiving. Geraakt door de allesverwoestende oorlog in Syrië, besloot Violet in 2015 met de gevluchte Syrische violist en componist Shalan Alhamwy in zee te gaan. Samen stelden ze een programma van klezmer-, volks- en zigeunermuziek uit Bosnië, Macedonië, Zweden, Vlaanderen en Syrië op. Een nieuwe CD was in de maak. Gastmuzikanten uit Syrië en Irak vervoegen het orkest met nay, oud, kanoun, Arabische viool en percussie. En Shalan Alhamwy componeerde en arrangeerde muziek, speciaal voor Violet.

“Schoon lief”, een Vlaams-Syrisch volkslied?

“Dit lied voelde ik”, vertelt de Syrische oudspeler Tarek Alsayed. Zijn met warme nostalgie doordrongen oudspel sluipt geruisloos het Vlaamse volkslied “Schoon lief” binnen, om vervolgens plaats te maken voor de meest fragiele Arabische vioolsolo van Shalan Alhamwy. Bijna medogenloos maken de tedere vioolklanken een diepe weemoed los bij wie haar aanhoren. Als een warme gloed sijpelen ze het hart binnen om ongegeneerd de pijn en het verdriet van ondraaglijk gemis te omhelzen.

Dat de Syrische muzikanten door de situatie in hun thuisland onophoudelijk voeling hebben met een allestergend verlies, maakt hen ongetwijfeld tot treffende vertolkers van dit lied. Bijna zou men vergeten dat hier een oud Vlaams volkslied gespeeld wordt. Het lijkt alsof de oud en de Arabische viool het al eeuwenlang begeleiden. Je zou dit lied, zoals het afgelopen zondag door Violet en de Syrische muzikanten gebracht werd, aan iedereen willen schenken, als een helende balsem voor wie in alle droefheid afscheid neemt van een geliefde.

Hanin, heimwee

Zacht dansend op de warme en nostalgische klanken van het titelnummer van de CD, Hanin (nostalgie), voert het orkest ons even later naar Homs, Shalan’s thuisstad. Het toenemende geweld dwong Shalan in het begin van de oorlog zijn stad te verlaten richting Damascus. Daar componeerde hij Hanin, een compositie die gonst van heimwee. Wie de destructie van Homs in beeld gezien heeft, weet hoeveel van deze bezielde stad teloor gegaan is.

In Hanin blijft Homs ongeschonden, het stuk ademt geborgenheid. Als een liefdevolle getuige van het Homs van weleer, doet het je wegdromen, en zelfs even thuiskomen in die andere wereld. Glimlachend en meedeinend op een gedeeld gevoel van nostalgie, ondersteunt en omringt het oud-Heverlees strijkorkest de oriëntaalse klanken uit het verre Homs. Schijnbaar moeiteloos…

Een gevoelige Vlaams-Syrische ontmoeting

Waar de kruisbestuiving met het Zuid-Afrikaanse orkest de Violetjes deed dansen tijdens het spelen, heeft de Vlaams-Syrische ontmoeting het orkest een andere sound gegeven. Bewogen wordt er nog steeds, maar van de Syrische muzikanten leerde het orkest meer te voelen, en dat gevoel te uiten in muziek. De fragiliteit van nostalgie uitdrukken in muziek is best moeilijk, vertelt Veerle Segers, maar met veel oefenen, kan je die heimwee spelen. Voor de Syrische muzikanten die het gewoon zijn om veel te improviseren was het dan weer wat aanpassen om zich af te stemmen op de partituren voor het orkest. Inspanningen langs beide kanten dus, maar iedereen genoot van het resultaat.

De CD Hanin is de unieke vrucht van de ontmoeting tussen een Vlaams jeugdorkest en Syrische muzikanten, tussen Belgen en vluchtelingen. Voor vele muzikanten van Violet werd het abstracte beeld van de wanhopige vluchtelingen die per boot tot Europa komen plots heel tastbaar. Ze ontmoetten Shalan, Tarek, Ali en Tammam, die net als zij muzikanten zijn en die hen gevoelig muziek leerden spelen.

Als kers op de taart van het CD-release concert speelde het voltallige orkest een Vlaams-Arabische versie van het kinderlied Broeder Jacob. Weerom een brug gebouwd. Als een intense samenwerking als deze op muzikaal vlak al zo verrijkend kan zijn, wat zou er dan nog meer mogelijk zijn? Welke kloven kunnen we nog overbruggen?

Je kan de CD bestellen via: https://www.violetvioletje.com/violet-webshop/

https://shalanalhamwy.com/